UZAYDA NELER BULUNUR
Yıldızların, bulutsuların ve diğer maddelerin oluşturduğu topluluğa galaksi denir.
* Galaksiler çok büyüktür. Küçük galaksilerde 100 000, büyük galaksilerde de 3 trilyondan fazla yıldız bulunur.
Güneş Sistemi, Samanyolu galaksisi içinde bulunur.Samanyolu’nda 100 milyardan fazla yıldız vardır.
* Uzaydaki uzaklıklar ışık yılı birimi ile ifade edilir. 1 ışık yılı, ışığın bir yılda aldığı yola eşittir. Bu da yaklaşık 9,46 trilyon km eder
* Samanyolu’nun çapı 100 000 ışık yılıdır.Güneş’in Samanyolu merkezine uzaklığı da yaklaşık 30 000 ışık yılına eşittir.
* Şekillerine göre Galaksiler üç çeşittir. Sarmal, elips ve düzensiz.
Sarmal Galaksiler: Disk biçimindeki yapılarında sarmal kollar vardır. Bu galaksilerin bilinenlerinin tümü dönmektedir. Samanyolu ve Andromeda bilinen sarmal galaksilerdir. Elips Galaksiler: Elips şeklinde bir yapıya sahiptir. Bu galaksilerin sarmal kolları yoktur. Yapılarında önemli miktarda yıldızlar arası gaz ve toz bulunmaz. Düzensiz Galaksiler: Elips ve sarmal yapı gösteren sarmal yapı dışında, şekil olarak bunlara hiç benzemeyen galaksilerdir. Bu galaksilerde bol miktarda gaz, toz bulutu ve şiddetle süren yıldız oluşumu mevcuttur.
2. Yıldızlar Doğar, Yaşar ve Ölür
Güneş gibi, kendiliğinden ısı ve ışık veren gök cisimlerine yıldız
denir.Yıldızlar sıcak ve parlak gaz kütleleridir.
Yıldızlar teleskopla gözlenebilir.
* Yıldızlar da doğar, yaşar ve ölürler. Yıldızların yaşam evreleri yaklaşık olarak şu şekildedir:
Gaz ve toz bulutu toplanarak yoğunlaşır. Çekirdekte hidrojen helyuma dönüşür ve enerji açığa çıkar. Yıldız bu enerjiyi ısı ve ışık olarak yayar.
* Yıldız ne kadar çok enerji üretirse o kadar parlak görünür.
Fotosferin etrafı sıcak – ergimiş magma gibi bir maddeyle çevrilidir.Bu kısma renk küre ( kromosfer) denir.
Güneş Sistemi
Güneş ve çevresinde dolanan gök cisimlerinin oluşturduğu sistemdir.Güneş Sistemi’nde bulunan gök cisimleri Samanyolu galaksisinde Güneş’le beraber hareket ederler. Kütle çekimi, Güneş Sistemi’nin üyelerinibir arada tutar.
* Gezegenler, Güneş etrafında dolanırken elips şeklinde bir yörünge izler.Bu yüzden gezegenler, Güneş’e zaman zaman yaklaşır, zaman zaman uzaklaşırlar.
* Güneş Sistemi’nde bilinen 9 gezegen vardır.Güneş’e uzaklık sırasıyla, Merkür, Venüs, Dünya, Mars (İç Gezegenler); Jüpiter, Satürn, Uranüs, Neptün ve Plüton (Dış Gezegenler). İç ve dış gezegenleri Asteroit kuşağı ayırır.
Gezegenlerin birbirlerine göre eğimleri
|
|
Eğim
|
Bir Gün(saat)
|
|
Mercür
|
0.1°
|
1407.5
|
|
Venüs
|
177.4°
|
5832.5
|
|
Dünya
|
23.45°
|
23.9345
|
|
Mars
|
25.19°
|
24.623
|
|
Jüpiter
|
3.12°
|
9.925
|
|
Satürn
|
26.73°
|
10.656
|
|
Uranüs
|
97.86°
|
17.24
|
|
Neptün
|
29.56°
|
16.11
|
|
Plüton
|
119.6°
|
153.29
|
MERKÜR: Güneş’e en yakın gezegendir. Küçüktür. Uydusu ve atmosferi yoktur.
ÖZELLİKLERİ:
1- Güneş’e uzaklığı 58 milyon km.
2- Dünya’ya uzaklılığı yaklaşık 92 milyon km.
3- Yüzölçümü: Dünya’nın yirmide biri.
VENÜS: Kütlesi ve büyüklüğü Dünya’nınkine çok yakındır. Yüzeyinde büyük kraterler ve yüksek kabartılar vardır. Atmosferi kalındır ve büyük oranda karbon dioksitten oluşur. Bu yüzden Venüs çok sıcaktır.
ÖZELLİKLERİ:
1- Güneş’e uzaklığı yaklaşık 108 milyon km
2- Dünya’ya uzaklığı 42 milyon km
3- Yüzölçümü: Dünya’ya eşit büyüklükte
DÜNYA: Üzerinde hayat olan tek gezegendir. Atmosferindeki oksijen, yüzeyindeki su ve sıcaklık ortalamaları bunda etkendir.
ÖZELLİKLERİ:
1- Güneş’e uzaklığı ortalama 150 km
2- Uydu sayısı: 1
MARS: Yüzeyi Dünya yüzeyine benzer, ama yükseltileri, Dünya’daki dağlardan büyüktür.Çoğu karbondioksitten oluşan ince bir atmosferi vardır ama hayat yoktur. Mars’ın bir günü Dünya’nınkinden sadece 37 dakika daha uzundur.
ÖZELLİKLERİ:
1- Güneş’e uzaklığı ortalama 228 milyon km
2- Dünya’ya uzaklığı 78,4 milyon km
3- Yüzölçümü: Dünya’nın onda biri
4- Uydu sayısı: 2
JÜPİTER: Güneş Sistemi’nin en büyük gezegenidir. Çapı Dünya’nınkinin 11 katına eşittir. 39 uydusu vardır. Bunlardan biri olan Ganimed, Güneş Sisteminin en büyük uydusudur. Jüpiter Güneş’ten çok uzak olduğu için soğuktur.
ÖZELLİKLERİ:
1- Güneş’ e uzaklığı ortalama 778 milyon kilometredir.
2- Dünya’ya uzaklığı 628 milyon kilometredir.
3- Yüzölçümü: Dünya’nın üçyüz katı
4- Uydu sayısı: 39
SATÜRN:Jüpiter’den sonra Güneş sistemindeki en büyük gezegendir. Güneşten ortalama uzaklığı 1.472 km’dir. En az 21 tane uydusu vardır. Satürn ‘ün ekvator düzleminde gezegeni kuşatan yassı, toz ve buz parçalarından oluşmuş yedi ayrı halka vardır.Dolanım süresi yaklaşık 29 yıldır.
URANÜS: Güneş çevresindeki dolanım süresi 84.01 yıl, Güneş’e ortalama uzaklığı ise 2 milyar 870 milyon km dolaylarındadır. Metandan oluşan bir atmosferi olduğu sanılmaktadır.
NEPTÜN:Güneşin çevresindeki bir tam dolanımını 164.79 yılda tamamlar. Güneşten ortalama uzaklığı 4 milyar 494 km. dir. Atmosferin en üst bölümünde
metan gazı bulutları vardır.Katmanları çok soğuktur . Bilinen uydu sayısı sekiz tanedir. Çıplak gözle görülmeyecek kadar soluktur.
PLÜTON: Üst katmanları çok soğuktur . Bilinen uydu sayısı sekiz tanedir. Çıplak gözle görülmeyecek kadar soluktur.
KUYRUKLU YILDIZLAR
Kuyruklu yıldızlar gerçekte yıldız değildir. Güneş'ten aldıkları ışığı yansıtırlar. Kuyruklu yıldızların Güneş'e uzak olan kısımları, gaz bulutundan oluşmuş birer kuyruk şeklindedir. Kuyruğun uzunluğu ve şekli zamanla değişir.
ASTEROİTLER
Asteroit kelimesi, yıldıza benzeyen anlamına gelir. Fakat asteroitler yapı olarak gezegenlere benzerler. Asteroitler, Güneş'in etrafında Mars ve Jüpiter arasındaki yörüngeleri üzerinde hareket ederler.
METEORLAR
Güneş sistemindeki gezegenlerin aralarındaki boşlukta bulunur ve ışık yaymazlar. Bunlardan bazıları, Dünya'ya yakın bir yerden geçerken, çekim etkisiyle Dünya'nın atmosferine girerler.
Dünya atmosferine giren bir meteor, yüksek sıcaklık sebebiyle parçalanabilir ve ışık saçar. Yanmayan kısmı ve külleri yeryüzüne düşebilir. Yeryüzüne düşen meteor veya parçalarına göktaşı adı verilir.
